مدیریت زنجیره تامین(مدل‌های مرجع فرایندی، شاخص‌های عملکردی و نرم‌افرازی)

پیشگفتار

تحولات اقتصادی، الزامات بازار، شرایط متغیر محیطی، توسعه و پیشرفت فناوری‌های تغییر انتظارات مردم به عنوان مشتریان نهایی(مصرف کنندگان)، تعداد و تنوع سازمان‌های خدمت‌رسان به مردم و بسیاری از عوامل دیگر، زمینه‌های ایجاد یک نظام و سیستم بازرگانی مبتنی بر شبکه را فراهم نموده است.
بیش از سه دهه است که بحث زنجیره تأمین مطرح گردیده و براساس آمار و ارقام موجود، کشورها و سازمان‌هایی که این دانش را به کار گرفته‌اند پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه‌های مربوطه داشته و سود سرشار و صرفه‌جویی‌های کلان مالی از بابت به کارگیری این نگرش نصیبشان گردیده است. نظر به منافع زیادی که به خاطر به کارگیری مدیریت زنجیره تأمین حاصل گردیده است، امروزه این فلسفه در بین سازمان‌ها و کشورهای مختلف مقبولیت خاصی پیدا کرده و هر روز نیز به مشتاقان آن افزوده می‌گردد. در کنار این، طی سه دهه اخیر، نگرش آکادمیک به مبحث مدیریت زنجیره تأمین بسیار مثبت بوده و مقالات و کتاب‌های فراوانی در این زمینه نگاشته شده است..
در ایران نیز توجه به مبحث «مدیریت زنجیره تأمین» در پانزده سال اخیر رشدی فزاینده و غیرقابل وصف مخصوصا در فضای دانشگاهی داشته است. بی شک می‌توان اذعان کرد که طی سال‌های اخیر «مدیریت زنجیره تأمین» یکی از موضوعات داغ دانشجویان‌ تحصیلات تکمیلی در رشته‌های مهندسی صنایع و مدیریت برای تدوین پایان‌نامه بوده است. استقبال جامعه علمی از این موضوع به حدی بوده است که اکنون شاهد راه‌اندازی  رشته «مهندسی لجستیک و زنجیره تأمین» در مقطع کارشناسی ارشد در دانشکده‌های مهندسی صنایع هستیم. علاوه بر این، صنایع پیش روی کشور نیز طی دهه اخیر توجه شایانی به مدیریت زنجیره تأمین داشته و نسبت به استفاده و به کارگیری نگرش مدیریت زنجیره تأمین در مجموعه خود رویکردی بسیار مثبت داشته‌اند.
قطعا با توجه به استقبال گسترده جامعه علمی و همچنین جامعه صنعتی کشور از این موضوع، ضروری است تا منابع و مراجع علمی درخوری برای علاقمندان به رشته تحریر در آید؛ کما اینکه شاهد چاپ کتاب‌های مفیدی در سالیان اخیر در این زمینه بوده‌ایم.
گروه پژوهش‌های لجستیک و زنجیره تأمین مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی که یکی از مراکز پیش روی کشور در حوزه «لجستیک و زنجیره تأمین» می‌باشد؛ در پاسخ به این نیاز و با همکاری اساتید برجسته این حوزه، تاکنون اقدام به چاپ و تألیف چندین کتاب با موضوع «مدیریت زنجیره تأمین» نموده که مورد استقبال علاقمندان قرار گرفته است.
در ادامه این رسالت، کتاب حاضر که نگاهی جدید به موضوع «مدیریت زنجیره تأمین» دارد به علاقمندان و جامع علمی و صنعتی کشور عرضه می‌گردد. در این کتاب که ماحصل تجربه پژوهشی و علمی چندین ساله نویسندگان می‌باشد، مدیریت زنجیره تأمین با دیدگاه فرایندی معرفی شده است. آن گونه که تجربه نشان داده است، به کارگیری علمی مدیریت زنجیره تأمین» زمانی میسر است که با نگاه فرایندی باشد. در حال حاضر، مدل‌های فرایندی معروفی وجود دارند که در دنیا و توسط شرکت‌های پیش‌رو مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این مدل‌ها توسط انجمن‌ها و مؤسسات معتبری که به نوعی در دنیای مرجع محسوب می‌شوند تدوین و طراحی شده است. از آنجا که شاید بتوان با قاطعیت اذعان کرد
که تاکنون، کتاب یا مرجع فارسی معتبری که به معرفی مدل‌های معروف «فرایند مدیریت زنجیره تأمین» پرداخته باشد، وجود ندارد؛ کتاب حاضر برای رفع این خلاء تدوین گردیده است.

این کتاب مشتمل بر چهار فصل است. در فصل نخست، کلیاتی از مدیریت زنجیره تأمین و لجستیک بیان شده است. فصل دوم به معرفی مدل فرایندی SCOR که بدون شک معروف‌ترین مدل مرجع حال حاضر مدیریت زنجیره تأمین است، می‌پردازد. فصل سوم نیز مدل فرایندی GSCF را که توسط «انجمن جهانی زنجیره تأمین» توسعه یافته است، معرفی می‌کند. در فصول دوم و سوم علاوه بر معرفی فرایندهای مختلف زنجیره تأمین و رابطه بین آن‌ها، همچنین شاخص‌های عملکردی مدیریت زنجیره تأمین از نگاه این دو مدل معرفی شده است. در فصل پایانی کتاب نیز مهم‌ترین و پرکاربردترین نرم‌افزارهای حال مدیریت زنجیره تأمین به خوانندگان عرضه شده است.
در پایان لازم است از تلاش مجدانه آقایان مجتبی سلیمان سدهی و نادر غفاری‌نسب، پدیدآورندگان این اثر ارزشمند و تلاش‌های صمیمانه همکاران شرکت چاپ و نشر بازرگانی که در چاپ این اثر ما را یاری دادند، تقدیر و تشکر به عمل آید.

آنچه در این کتاب آمده:

• مقدمه‏‌ای بر «مدیریت زنجیره تامین»

  • مقدمه

  • زنجیره تامین

  • اجزای زنجیره تامین

  • مدیریت زنجیره تامین

  • سیر تکاملی مدیریت زنجیره تامین

  • لجستیک و مدیریت لجستیک

  • اهداف زنجیره تامین

  • محرک‌های به‌‏کارگیری مدیریت زنجیره تامین

  • مزایای به‏‌کارگیری مدیریت زنجیره تامین

  • زیرساخت‌های لازم برای پیاده‌سازی مدیریت زنجیره تامین

  • مشخصات یک زنجیره تامین مدیریت شده

  • مراحل تصمیم‌گیری در مدیریت زنجیره تامین

  • مدل‌های مرجع فرایندی

• معرفی مدل فرایندی SCOR

  • مقدمه

  • قلمرو و ساختار مدل

  • حوزه‏‌هایی که مدل SCOR وارد آن نمی‏شود

  • استاندارد علامت‌گذاری در مدل SCOR

  • فرایندهای اصلی مدل

  • سطوح مختلف مدل SCOR

  • تشریح سطوح مختلف فرایندها در مدل

  • بکارگیری مدل SCOR

  • مدل کردن زنجیره تامین با کمک SCOR

    • نمودار قلمروی کسب‌‏وکار

    • نقشه جغرافیایی

    • نمودار رشته‌‏ای

    • نمودار جریان کار

  • تشریح فرایندهای مدل SCOR

    • فرایند ۱- برنامه‌ریزی و طراحی (P)

    • فرایند ۲- تامین (S)

    • فرایند ۳- فرایند تولید/ساخت (M)

    • فرایند ۴- فرایند ارسال (D)

    • فرایند ۵- فرایند بازگشت (R)

  • شاخص‌های اندازه‌‏گیری عملکرد زنجیره تامین در مدل SCOR

    • ویژگی‏‌های عملکردی در مدل SCOR

    • ارتباط بین ویژگی‏‌های عملکردی و شاخص‌های اندازه‌‏گیری سطح یک مدل SCOR

    • نحوه کدگذاری شاخص‌ها

    • شاخص‌های اندازه‏‌گیری (متریک) سطح یک مدل SCOR

    • شاخص‌های اندازه‌‏گیری هر یک از فرایندهای مدل SCOR

• معرفی مدل فرایندی GSCF

  • مقدمه

  • معرفی

  • انواع لینک‌های فرایندهای تجاری

  • فرایندهای مدیریت زنجیره تامین

    • مدیریت ارتباطات مشتری

    • مدیریت خدمت به مشتری

    • مدیریت تقاضا

    • تکمیل سفارشات

    • مدیریت جریان ساخت

    • مدیریت ارتباطات تامین‌کننده

    • توسعه محصول و تجاری‌سازی

    • مدیریت بازگشتی‌ها

  • به‌کارگیری مدیریت زنجیره تامین یکپارچه

  • شاخص‌های عملکردی مدل GSCF

    • مشکلات شاخص‌های عملکردی موجود

    • چرا از شاخص‌های اندازه‌گیری عملکرد زنجیره تامین استفاده می‌کنیم؟

    • ارتباط میان شاخص‌های عملکردی و استراتژی زنجیره تامین

    • چارچوبی برای توسعه شاخص‌های اندازه‌گیری عملکرد مدیریت زنجیره تامین

    • نتیجه‌گیری

  • جمع‌بندی

• معرفی راه‌حل‌های نرم‌افزاری مدیریت زنجیره تامین

  • مقدمه

  • معرفی نرم‌افزار Consona

  • معرفی نرم‌افزار Epicor

  • معرفی نرم‌افزار IQMS

  • معرفی نرم‌افزار NetSuite

  • معرفی نرم‌افزار CDC Software

  • معرفی نرم‌افزار Sage

  • معرفی نرم‌افزار Microsoft Dynamics

  • معرفی نرم‌افزار Oracle

  • معرفی نرم‌افزار Solarsoft

  • معرفی نرم‌افزار HighJump

  • معرفی نرم‌افزار TECSYS

  • معرفی نرم‌افزار JDA

  • معرفی نرم‌افزار Manhattan

  • معرفی نرم‌افزار INTELEX

  • معرفی نرم‌افزار SAP

• منابع و مآخذ