مقالات زنجیره تامین

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

شمایی از زنجیره تامین

 

 

 جریان محصول از تامین کننده به مشتری نهایی در زنجیره تامین اتفاق خواهد افتاد.

اجزای زنجیره تامین

یک زنجیره تامین معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:

  • مشتریان نهایی محصولات
  • خرده‌‏فروشان محصولات و خدمات
  • توزیع‏‌کنندگان/عمده‏‌فروشان محصولات
  • تولید کنندگان محصول نهایی
  • تامین‏‌کنندگان

البته حضور تمامی اجزای آورده شده در بالا لازم نبوده و بسته به چگونگی زنجیره تامین می‏‌تواند متفاوت باشد. یک زنجیره تامین در ساده­‌ترین حالت از سه بخش تشکیل می­‌شود که عبارتند از: تامین­‌کنندگان، شرکت (تولیدکنندگان) و مشتریان.

درواقع این مجموعه، گروهی اولیه و پایه‌­ای از اعضایی است که یک زنجیره تامین ساده را ایجاد می­‌کند. ولی در زنجیره­‌های تامین گسترش یافته، سه نوع دیگر از اعضا نیز وجود دارند که در کنار سه عضو اصلی مورد توجه هستند. توزیع‌­کنندگان، فروشندگان و همچنین تسهیل‌­کنندگان را می­‌توان اعضای تکمیلی زنجیره تامین دانست. همچنین بعضی از مراجع مدیریت زنجیره تامین، اعضای دیگری نیز برای زنجیره تامین برشمرد‌‌ه‌اند، همچون: تامین‌کننده تامین‌­کنندگان، مشتری مشتریان، انبارداران، عمده‌­فروشان، خرده‌­فروشان و شرکت‌های لجستیکی.

 

یک زنجیره تامین از پنج عضو اصلی تشکیل شده است.

تامین‏‌کنندگان

تامین­‌کنندگان را می­توان نقطه شروع یک زنجیره تامین دانست. سازمان‌ها یا شرکت‌هایی هستند که مواد اولیه و احتیاجات تولیدکنندگان را برای تولید یک محصول (خدمت) خاص فراهم می­‌کنند. سازمان‌هایی که معادن را استخراج می­‌کنند، الوارها را می‌­برند و همچنین سازمان‌هایی که به فعالیت کشاورزی و پرورش دام مشغولند را می­توان نمونه‌­هایی از تامین‌­کنندگان زنجیره­‌ها دانست. لازم به توجه است که تامین‌کننده یک زنجیره، خود ممکن است در زنجیره­ای دیگر تولیدکننده باشند. ضمن اینکه تامین­‌کنندگان یک زنجیره تامین ممکن است چندلایه­‌ای (غالبا دولایه‌­ای) باشند؛ یعنی، تامین‌کننده و تامین‌کننده تامین‌کننده.

 

سطح اولیه زنجیره تامین را تامین‌کنندگان تشکیل می دهند.

تولیدکنندگان

سازندگان یا تولیدکنندگان، سازمان‌هایی هستند که محصول (خدمت) را تولید می­‌کنند. تولیدکنندگان ممکن است سازنده محصولات نامشهود همچون آهنگ، سرگرمی­‌ها، نرم‌­افزارها و یا طراحی­‌ها نیز باشند. علاوه بر این، محصولات ممکن است خدماتی همچون تمیزکردن ادارات، عملیات‌های امداد، آموزش و مانند این‌ها باشند.

وظیفه تولید محصولات و یا خدمات به عهده تولیدکنندگان در زنجیره تامین است.

توزیع‌‏کنندگان

توزیع­‌کنندگان یا عمده‌­فروشان غالبا شرکت‌هایی هستند که محصولات را به صورت حجیم از تولیدکننده دریافت نموده و محصولات موردنیاز مشتریان را به آنها تحویل می­‌دهند. توزیع­‌کنندگان فعالیت‌هایی همچون مدیریت موجودی، انبارداری و حمل‌ونقل محصول را برعهده دارند. توزیع‌­کنندگان با نگهداری موجودی، نوسانات تقاضا را کنترل نموده و از انتقال آن به تولیدکنندگان جلوگیری می­کنند.

 

حمل و توزیع محصولات در زنجیره تامین بر عهده توزیع کنندگان در زنجیره تامین است.

فروشندگان

فروشندگان، سازمان‌ها یا شرکت‌هایی هستند که محصولات تولید شده در زنجیره تامین را انبار کرده و به مشتری می­‌فروشند. فروشندگان به دو دسته اصلی تقسیم می­‌شوند: عمده­‌فروشان و خرده­‌فروشان. عمده­‌فروشان معمولا سازمانی هستند که مالکیت محصولات دریافتی از تولیدکنندگان را جهت فروش به مشتریان در اختیار دارد. در بعضی از زنجیره­‌های تامین ممکن است عمده­‌فروشان با توزیع­‌کنندگان زنجیره، یکی بوده و مستقل از یکدیگر نباشند. خرده‌­فروشان، محصول را نگهداری کرده و آن‌را در مقادیر کوچک به عامه مردم می­‌فروشند. هر خرده‌­فروش معمولا با ارایه ترکیباتی از قیمت، تنوع محصول، خدمات و تسهیلات به تبلیغ پرداخته و سعی می­‌کند مشتری بیشتری جذب کند.

 

عمده فروشان و خرده فروشان سطح فروشندگان زنجیره تامین را تشکیل می‌دهد.

مشتریان

مشتری یا مصرف­‌کننده، هر فرد یا سازمانی است که از محصول استفاده می‌­کند. یک مشتری سازمانی ممکن است محصولی را به منظور ترکیب با محصولی دیگر و تولید محصول جدیدی خریداری نماید؛ و نیز مشتری ممکن است مصرف­‌کننده نهایی محصول باشد که محصول را برای استفاده خود خریداری کرده است.

در عصر امروز، با افزایش تقاضای مشتری و تلاش صنایع به ارائه محصولات مطابق با نیاز مشتریان، مشتری مداری به جایگاه جدیدی دست پیدا کرده است و زنجیره های تامین به سمت زنجیره تامین مشتری محور حرکت کرده‌اند که این امر، روابط میان تامین کنندگان و توزیع کنندگان را تحث تاثیر قرار داده است.

 

سطوح آخر زنجیره تامین را مشتریان تشکیل می‌دهند.

تسهیل‏‌کنندگان

تسهیل­‌کنندگان بخشی از زنجیره تامین هستند که نقشی تسهیل‌­کنندگی و ارتباط­‌ دهی بین بخش‌های اصلی زنجیره یعنی تامین­‌کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع­‌کنندگان، فروشندگان و مشتریان را برعهده دارند. بانک‌ها، شرکت‌های لجستیکی طرف سوم، شرکت‌های لجستیکی طرف چهارم و امثال اینها را می‌­توان از نوع تسهیل‌کنندگان در زنجیره تامین دانست.

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

اصطلاح مدیریت زنجیره تامین، اولین بار، توسط دو مشاور به نام‌های اولیور و وبر در سال ۱۹۸۲ ابداع شد. درنظر آنها: “… فقط مدیریت ارشد می‌­تواند تضمین کند که تضاد اهداف وظیفه‌­ای در امتداد زنجیره تامین، در تطابق و توازن باشند … و در نهایت اینکه باید یک استراتژی برای سیستم‌های یکپارچه توسعه یافته و پیاده شود تا سطح آسیب­‌پذیری را کاهش دهد.”

در یک زنجیره تامین باتوجه به حضور شرکت‌ها و سازمان‌های متعدد و عمدتا مستقل، و ضرورت ایجاد هماهنگی در فعالیت‌های زنجیره در راستای دستیابی به اهداف مشترک، بکارگیری شیوه‌­های مدیریت با رویکرد افزایش یکپارچگی در فرایندها بدیهی می­‌نماید. مدیریت زنجیره تامین، فرایندی است که یکپارچگی کلیه فعالیت‌های زنجیره تامین و جریانات مواد، اطلاعات و مالی را از طریق بهبود روابط در زنجیره برای دستیابی به مزیت رقابتی کارا مورد هدف قرار می‌­دهد. مدیریت موثر زنجیره تامین علاوه بر ایجاد منافع برای سازمان‌ها، خرسندی مشتریان را نیز در پی خواهد داشت؛ چراکه موجب ارایه محصولات و خدمات موردنظر مشتری در زمان و مکان مناسب و با کیفیت بالا و هزینه پایین می­‌گردد.

در حال حاضر مشاغل تولیدی به دنبال طراحی زنجیره‌های تأمین دقیق‌تر و متنوع‌تر هستند که در آن دیجیتال‌سازی، تولید کم‌هزینه و توازن برون‌سپاری قاره‌ای به‌عنوان کلیدی برای ایجاد آن و اطمینان از بهبودی پایدار محسوب می‌شود.

 

 

یکپارچگی کلیه فعالیت های زنجیره تامین توسط مدیریت زنجیره تامین انجام می گیرد.

 

در ادامه، برخی از تعاریف معتبر برای “مدیریت زنجیره تامین” آمده است:

  • “مدیریت زنجیره تامین فرایند برنامه‌­ریزی، طراحی، اجرا و کنترل کارا و با حداقل هزینه جریان و انباشت مواد خام، موجودی در فرایند، کالاهای نهایی و محصولات قابل استفاده مجدد و غیرقابل استفاده و نیز اطلاعات مرتبط و امور مالی از نقطه ابتدا تا زمان مصرف به منظور تامین خواسته مشتریان است.”
  • “مدیریت زنجیره تامین بر یکپارچه­‌سازی فعالیت‌های یک زنجیره تامین و نیز جریان‌های اطلاعاتی زنجیره تامین از طریق بهبود در روابط زنجیره درجهت دستیابی به مزیت رقابتی قابل اتکا و پایدار مشتمل می­‌شود. بنابراین، مدیریت زنجیره تامین عبارتست از فرایند یکپارچه­‌سازی فعالیت‌های زنجیره تامین و نیز جریان‌های اطلاعاتی مرتبط با آن از طریق بهبود و هماهنگ­‌سازی فعالیت‌ها در زنجیره تامین تولید و عرضه محصول.”

هر زنجیره تامین از سطوح مختلفی تشکیل شده است که وظیفه برقراری جریان مواد و کالا را برعهده دارد.

 

همانطور که گفته شد، زنجیره تامین شبکه­‌ای است شامل تامین‏‌کنندگان، کارخانجات، انبارهای کالا، مراکز توزیع و خرده­‌فروشان که مواد خام را تهیه کرده، تغییر شکل داده، محصول را تهیه کرده و تحویل مشتری می­‌دهد. یک سیستم مدیریت زنجیره تامین، تعامل میان اجزای این سیستم را مدیریت می­‌کند. فرآیند مدیریت زنجیره تامین یک رویکرد ترکیبی بر مبنای فرآیند برای تهیه، تولید و تحویل کالاها و خدمات به مشتریان است.

مدیریت زنجیره تامین قلمرو وسیعی است که تامین‌­کنندگان خرد، تامین­کنندگان بزرگ، عملیات داخلی، مشتریان تجاری، مشتریان خرد و مصرف­‌کنندگان نهایی را در برگرفته و از چندین بخش اساسی تشکیل شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

  • برنامه‌ریزی استراتژیک در زنجیره تامین
  • پیش‌بینی و برآورد
  • تهیه و تامین مواد
  • نگهداری و انبارداری
  • توزیع و حمل‌ونقل
  • بسته‌بندی
  • جابه‌جایی مواد
  • لجستیک معکوس
  • مکان‌یابی تسهیلات
  • برون‌سپاری
  • لجستیک حوادث غیرمترقبه
  • هماهنگی و یکپارچگی در زنجیره تامین
  • فنآوری اطلاعات و ارتباطات در زنجیره تامین

 

در مباحث مدیریت زنجیره تامین به بازاریابی، برنامه ریزی، تجزیه و تحلیل و سایر مباحث مهم پرداخته می شود.

 

سیستم مدیریت زنجیره تامین را می­‌توان همچون چراغ راهنمایی دانست که اعضای زنجیره بسان چراغ‌های قرمز، زرد و سبز هستند. در صورتیکه بخواهیم وضعیت ترافیک را بهینه کنیم، بهینه­‌سازی تنها یک چراغ (مثلا چراغ سبز) نه تنها نمی­‌تواند منجر به بهینه شدن ترافیک گردد بلکه ممکن است باعث سردرگمی بیشتر در وضعیت ترافیک نیز شود. در زنجیره تامین نیز به همین صورت، اگر تک‌­تک اعضا به صورت مستقل به بهینه کردن وضعیت خود بپردازند، نه تنها ممکن است باعث بهینه شدن کل وضعیت زنجیره نشود بلکه ممکن است چالش‌های جدی نیز در کارکرد زنجیره (که خود اعضا نیز جزو زنجیره هستند و ناخودآگاه از عدم کارکرد صحیح زنجیره متضرر می­‌شوند) به وجود آورد. 

جنبه­‌هایی از مدیریت زنجیره تامین که بایستی در یکپارچه­‌سازی مدنظر قرار گیرند، عبارتند از:

  • پیش‌بینی
  • طراحی هماهنگ محصول (خدمت)
  • پیکربندی شبکه لجستیک
  • تدارکات
  • مدیریت موجودی‌ها
  • مدیریت مالی
  • استراتژی‌های توزیع
  • خدمت­دهی به مشتریان (مردم)
  • تکنولوژی اطلاعات

سیر تکاملی مدیریت زنجیره تامین

در بازارهای با حرکت آرام و تولیدهای انبوه عصر صنعتی، عرف بر این بود که سازمان‌های موفق، تلاش می­‌نمودند تا حد امکان بخش‌های بیشتری از زنجیره تامینشان را در اختیار داشته باشند که این کار تحت عنوان یکپارچه­‌سازی عمودی شناخته می­شد. هدف یکپارچه­‌سازی عمودی رسیدن به حداکثر کارایی از طریق بهره­‌گیری از صرفه­‌جویی­‌های ناشی از افزایش حجم بود.

در نیمه نخست قرن بیستم، شرکت موتورسازی فورد هر آنچه که برای تغذیه کارخانجات اتومبیل­‌سازیش موردنیاز بود در اختیار داشت و مالک آنها بود. این شرکت مالکیت و بهره­‌برداری معادن آهن برای استخراج سنگ آهن، کارخانجات ذوب‌­آهن برای تبدیل سنگ آهن به محصولات فولادی، کارخانه­‌های تولیدکننده قطعات خودرو و کارخانجات مونتاژ عرضه­‌کننده محصول نهایی به بازار را در اختیار داشت. علاوه بر این، آنها مزارعی را جهت تولید الیاف و پارچه­‌های کتان برای مصرف در روکش‌­های اتومبیل­‌ها و همچنین جنگل‌هایی را برای تولید الوار و تبدیل آنها به قسمت‌های چوبی اتومبیل‌­ها، تحت مالکیت و مدیریت خود داشتند.

 

شرکت فورد در ابتدا به تولید محصولات مشابه می پرداخت.

 

کارخانه معروف فورد که سنگ آهن از یک طرف آن وارد و اتومبیل­‌ها از طرف دیگر خارج می­‌شد، آخرین یادبود روش یکپارچه­‌سازی عمودی شد. در سال‌های دهه ۱۹۲۰ این موضوع که شرکت فورد میتوانست سنگ آهن را از معادن استخراج کرده و ۸۱ ساعت بعد یک اتومبیل تولید کند جزو افتخارات و مایه مباهات هنری فورد محسوب می‌شد. این روش، روشی سودآور برای کسب­‌وکار در اقتصاد قابل پیش­بینی و بدون تنوع آن زمان در اوایل قرن بیستم میلادی بود.

فورد همچون سایر شرکت‌های آن زمان، دائما حجم زیادی از محصولات یکسان را تولید می­‌نمود. با رشد بازارها و نکته‌بین شدن مشتریان درباره محصولات مورد نظرشان، این مدل شروع به شکستن کرد. امروزه این نگرش کاملا منسوخ شده است و قادر به پاسخ‌­دهی سریع به درخواست مشتریان نیست. مصداق این سخن اینکه در دهه بیست میلادی سهم بازار فورد بیش از ۵۰ درصد بود اما در دهه چهل این سهم به ۲۰ درصد کاهش یافت.

در دو دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، سازمان‌ها برای افزایش توان رقابتی خود تلاش می­‌کردند تا با استانداردسازی و بهبود فرایندهای داخلی خود محصولی با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید کنند. در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ پیش­نیاز دستیابی به خواسته­‌های بازار و درنتیجه کسب سهم بیشتری از بازار است. به همین دلیل سازمان‌ها تمام تلاش خود را بر افزایش کارایی معطوف می­‌کردند.

در دهه ۸۰ میلادی، با افزایش تنوع در الگوهای مورد انتظار مشتریان، سازمان‌ها به طور فزاینده­ای به افزایش انعطاف­‌پذیری در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید برای ارضای نیازهای مشتریان علاقمند شدند. در دهه ۹۰ میلادی، به همراه بهبود در فرایندهای تولید و به­‌کارگیری الگوهای مهندسی مجدد، مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرایندهای داخلی و انعطاف‌­پذیری در توانایی­‌های شرکت کافی نیست؛ بلکه تامین‌­کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادی با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند و توزیع‌­کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکی با سیاست‌­های توسعه بازار تولیدکننده داشته باشند. با چنین نگرشی، رویکردهای زنجیره تامین و مدیریت آن پا به عرصه وجود نهاد.

امروزه پدیده­‌هایی همچون جهانی­‌سازی، بازارهای رقابتی شدید و سرعت زیاد تغییرات تکنولوژیکی، توسعه زنجیره‌­های تامین را به سمتی می­‌برد که شرکت‌های مختلفی که هرکدام بر روی فعالیت‌های تخصصی خود متمرکز شده‌­اند با یکدیگر کار می­‌کنند. شرکت‌های معدن بر روی استخراج از معادن، شرکت‌های صنایع چوب بر روی تهیه و ساخت الوارها و شرکت‌های ساخت و تولید بر روی انواع مختلف فعالیت‌های ساخت از تولید قطعات تا انجام مونتاژ نهایی متمرکز شده‌­اند. به این ترتیب، افراد در شرکت‌های مختلف می­‌توانند به سرعت در برابر تغییرات واکنش نشان داده و مهارت‌های جدید موردنیاز برای رقابت در کسب‌وکارشان را یاد بگیرند.

 

جریان مواد، اطلاعات و پول میان سطوح مختلف زنجیره تامین برقرار است.

 

شرکت‌ها سابقا انبارها و ناوگان حمل‌ونقل‌شان را شخصا اداره می­‌کردند اما امروزه می‌­بایست بررسی کند که آیا این فعالیت‌ها واقعا جزو مزیت رقابتی آنها محسوب می­‌شود یا خیر. و در صورت منفی بودن، مقرون به‌­صرفه‌­تر خواهد که این عملیات‌ها را به شرکت‌هایی که کار اصلیشان فعالیت‌های لجستیکی است برون­‌سپاری کنند. شرکت‌ها به­‌منظور دستیابی به کارایی عملیاتی بالا و به روز ماندن در برابر تغییرات مداوم تکنولوژی می­‌بایست روی مزیت‌های رقابتی­شان متمرکز شوند و این تمرکز تنها راه رقابتی ماندن آنهاست.

سازمان‌ها امروزه به‌جای یکپارچه­‌سازی عمودی، یکپارچه­‌سازی مجازی را تجربه می­‌کنند. آنها به دنبال شرکت‌هایی می­‌گردند تا از طریق همکاری با آنها فعالیت‌های موردنیاز زنجیره­‌های تامین خود را اجرای کنند. یکی از مهم‌ترین تصمیمات هر شرکتی، نحوه تعریف مزیت‌های رقابتی شرکت و جایگاهی است که برای خود در زنجیره­‌های تامین ایجاد می­‌کند.

اهداف زنجیره تامین

هدف هر زنجیره تامین افزایش ارزش تولید شده می‌باشد. مفهوم ارزش تولیدی در یک زنجیره تامین اختلاف بین میزان ارزش محصول نهایی تولید شده توسط این زنجیره برای مشتری و میزان تلاش و فعالیت انجام شده در درون زنجیره به منظور ایجاد این ارزش برای مشتری می‌باشد. که از رویکرد مالی و تجاری مفهوم ارزش تولیدی در یک زنجیره تامین همان میزان سود دهی این زنجیره می‌باشد که می‏‌توان آن را اختلاف بین میزان درآمد ایجاد شده از فروش محصولات نهایی به مشتریان و هزینه تولید این محصولات در درون زنجیره دانست.

سود حاصله از یک زنجیره تامین بیانگر کل میزان سودی است که باید بین اجزای مختلف زنجیره تامین تقسیم گردد. هر چه یک زنجیره تامین سودآورتر باشد می‏توان آن را زنجیره تامینی موفق‌تر دانست.

جریان مواد، محصولات، اطلاعات و مالی در زنجیره تامین وجود دارد.

 

از نکات مهم در مفهوم زنجیره تامین این است که سوددهی هر زنجیره تامین باید در قالب کل زنجیره سنجیده شود و نه در قالب سوددهی هر یک از اجزای این زنجیره به صورت جدا از هم و مستقل چرا که سودآور بودن هر یک از اجزای زنجیره به صورت مستقل لزوماً بیانگر سوددهی کل زنجیره نیست و برای بدست آوردن میزان سوددهی کل زنجیره، شناخت منابع در آمد و هزینه کل لازم می‌باشد. برای هر زنجیره تامین تنها یک منبع در آمد وجود دارد و آن همان مشتریان زنجیره می‌باشند. اما همان طور که گفته شد در یک زنجیره تامین جریان‌های مختلف مواد و محصولات اطلاعات و مالی وجود دارند که منابع هزینه های هر زنجیره تامین می‌باشند. بنابراین مدیریت صحیح این جریان‌ها در کاهش هزینه های زنجیره تامین کلید موفقیت هر زنجیره خواهد بود که در راستای مدیریت صحیح آن‌ها می‌توان از نرم افزارهای زنجیره تامین بهره گرفت.

البته در عصر حاضر زنجیره‌های تامین در کنار دستیابی به منافع اقتصادی، اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کنند که از آن‌ها به عنوان «زنجیره تامین پایدار» یاد می‌شود. یک زنجیره تامین دیگر نیز وجود دارد که به آن زنجیره تامین بحران میگویند که در مقاله “مدیریت بحران و جایگاه پراهمیت زنجیره تامین بحران” به شرح آن پرداختیم.

محرک‌های به‌‏کارگیری مدیریت زنجیره تامین چیست؟

اگر در اواسط دهه ۱۹۹۰ از یک شرکت پرقدرت همچون فورد پرسیده می­شد که آیا حاضر است با بعضی از رقبا و تامین­‌کنندگان موادش همکاری کند و به صورت مشترک فعالیت کنند، قطعا جوابش منفی بود ولی الان می­بینیم که حتی بزرگ‌ترین شرکت‌ها نیز به­‌صورت یکپارچه با سایر اعضای زنجیره به فعالیت می­پردازند. ضرورت یکپارچه شدن اعضای زنجیره در اواخر دهه ۱۹۹۰ درک گردید.

بعضی از عواملی که باعث شد سیر تکاملی مدیریت زنجیره تامین شتاب بیشتری بگیرد را می­توان به قرار زیر ذکر کرد:

  • گسترده شدن استفاده از اینترنت و تحول شگرف در تکنولوژی اطلاعات
  • مطالبات بیشتر مشتریان و لزوم مشتری­‌مداری به­‌منظور ماندن در بازار رقابتی
  • اهمیت یافتن و گنجاندن نظر مشتریان و ایده‌­آل‌ها و نیازمندی‌های آنان در طراحی و تولید محصولات
  • جهانی­‌سازی و پررنگ‌­تر شدن نقش امور لجستیکی برای شرکت‌های بین‌­المللی و چندملیتی
  • تغییر فرایندهای درون سازمانی سازمان‌ها برای باقی ماندن در صحنه رقابت جهانی
  • تاکید بر کاستن هزینه­‌ها و عدم امکان کاهش بیشتر هزینه­‌ها در بخش ساخت و تولید
  • ادغام شدن صنایع به لحاظ ترس از بین رفتن در بازار رقابتی فشرده امروز
  • اهمیت تسهیل در خدمت‌رسانی و تقدم یافتن زمان‌های پیشبرد و انعطاف­‌پذیری بر ویژگی‌های محصولات
  • کوتاه شدن دوره چرخه عمر محصولات و لزوم کاهش زمان‌های پیشبرد
  • لزوم افزایش انعطاف­‌پذیری سازمان‌ها برای ادامه حیات
  • اهمیت یافتن نقش تامین­‌کنندگان در افزایش توان سازمان‌ها در برخورد با نیاز مشتریان
  • نظام­‌مند و استاندارد شدن صنعت حمل‌ونقل در اکثر کشورها

 

برای برقراری یکپارچگی در زنجیره تامین نیاز به اینترنت و سایر تکنولوژی ها داریم.

 

در کنار تمام این محرک‌ها، شاید بتوان اذعان نمود که با نبود تکنولوژی اطلاعات و اینترنت امکان ایجاد یکپارچگی در زنجیره‌­های تامین با وجود ضرورت آن، امکان‌­پذیر نبود.

مزایای به‌‏کارگیری مدیریت زنجیره تامین

از میان انبوه مزایایی که در کتاب‌ها و مقالات مختلف برای بکارگیری نگرش مدیریت زنجیره تامین مورد اشاره قرار گرفته است، اهم آنها را می‌­توان به­‌صورت زیر نام برد:

  • محقق شدن رضایت مشتریان نهایی و مشتری­‌مداری
  • کاهش زمان‌های آماده‌­سازی
  • بهبود سیستم‌های اطلاعاتی و به­‌اشتراک‌­گذاری آن‌ها
  • بهبود در طراحی محصول
  • بهبود در عملکرد تکمیل سفارشات و تحویل کالا
  • افزایش بهره‌­وری
  • افزایش انعطاف‌­پذیری تولید
  • کاهش زمان چرخه نقد به نقد
  • کاهش موجودی‌ها
  • کاهش زمان‌های تامین موجودی
  • افزایش گردش دارایی‌ها
  • بهبود ارتباطات بین شرکت‌ها و ایجاد اهداف مشترک
  • افزایش رقابت­‌پذیری اجزای زنجیره تامین
  • چابکی بیشتر
  • سود بالاتر
  • قابلیت مشاهده و ردگیری رخدادها
  • کاهش هزینه‌‌ها
  • افزایش سطح خدمت­‌دهی به مصرف‌کنندگان؛ ازطریق افزایش دفعات تحویل به موقع کالا و کاهش هزینه­‌های مرتبط با نگهداری سطوح زیاد موجودی
  • ایجاد مزیت‌های رقابتی
  • تعامل نزدیکتر با تامین کنندگان
  • ایجاد فرصت برای خرید مقادیر زیاد و با هزینه کمتر
  • ایجاد یک مرجع پاسخگویی
  • توانایی اجرای دقیق سیستم‌ها به صورت ترکیبی

 

هدف اصلی زنجیره تامین برآورده سازی نیاز مشتریان و پاسخگویی سریع به نیازهای آن هاست.

مشخصات یک زنجیره تامین مدیریت شده

در یک زنجیره تامین مدیریت شده یا ساماندهی شده باید موارد ذیل رعایت گردد:

  • دید بلندمدت و توسعه روابط وجود داشته باشد؛
  • به اشتراک‌گذاری اطلاعات وجود داشته باشد؛
  • ایجاد ارتباط بین برنامه‌ریزی با دیگر قسمت‌ها در زنجیره وجود داشته باشد؛
  • کاهش تامین­‌کنندگان و توزیع­‌کنندگان و بهبود تعاملات بر حسب برنامه وجود داشته باشد. در صورت درگیر کردن تعداد زیادی سازمان و کسب‌وکار کوچک و متوسط (SMEs) آنها باید در قالب خوشه‌ها فعالیت کنند؛
  • تقسیم ریسک‌ها و پاداش‌ها بین اعضای زنجیره تامین وجود داشته باشد؛
  • تاکید بر روی کاهش زمان سفارش تا تحویل، و زمان گردش اطلاعات در زنجیره تامین وجود داشته باشد.

در این مقاله با مفهوم مدیریت زنجیره تامین و سیر تکاملی آن، اجزا، مزایا، اهداف و محرک‌های زنجیره تامین به خوبی آشنا شدیم. همانطور که پیداست، زنجیره تامین و مدیریت آن مباحثی گسترده است که آشنایی کامل آن، نیازمند مطالعه و پژوهش بسیار می‌باشد. از سوی دیگر با شروع همه‌گیری در دنیا و تاثیر کرونا بر زنجیره های تامین مباحث تاب‌آوری در زنجیره تامین نیز اهمیت چندانی پیدا کرده است که در آینده نه چندان دور به تشریح ثاثیر کرونا بر زنجیره تامین خودرو و وسایل الکترونیکی خواهیم پرداخت.

 

منبع:

  • کتاب مدیریت زنجیره تامین (مدل‌های مرجع فرایندی، شاخص‌های عملکردی و نرم افزاری). سلیمانی سدهی، مجتبی؛ غفاری‌نسب، نادر. موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی. ۱۳۹۲.

2 thoughts on “مدیریت زنجیره تامین چیست؟

  1. حسین گفت:

    با سلام و احترام،
    یک زنجیره تامین مدیریت شده نیازمند واحدی فروش با قدرت زیاد میباشد که نیاز مشتریان نهایی را به تولید بتواند منتقل نماید.
    امیدواریم که این مقوله در ایران جایگاه مستحکمی پیدا نماید.
    با تشکر
    حسین لاکی زاده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *